Visueel notuleren voor studenten en leerkrachten

Voor veel studenten is de traditionele manier van notities maken niet meer dan een routine: ze nemen de leerstof klakkeloos over. Terwijl de leerkracht uitleg of een presentatie geeft, pennen de studenten pagina na pagina vol — we weten allen maar al te goed hoe dat gaat.  

Hoewel geschreven notities beter zijn dan niets, zijn ze lang niet altijd de meest efficiënte manier om leerstof te verwerken. Nog al te vaak komt de leerstof het ene oor binnen, wordt ze klakkeloos neergepend, en gaat ze zo weer het andere oor uit —vooral bij studenten die hun notities op de computer maken. 

Het probleem? De meeste studenten (en leerkrachten) zijn zich simpelweg niet bewust van alternatieve notitietechnieken. Pen en papier, en daar blijft het bij. Gelukkig weet deze blog raad. 

In deze post vertellen we je alles over visuele notities, waarom ze nuttig zijn en hoe je ermee aan de slag gaat als effectief leermiddel in de klas én daarbuiten. 

Wat houdt visueel noteren in?

Wie 'visuele notities' hoort, denkt al snel aan een pagina vol krabbels, schetsen of afbeeldingen, kortom: veel visuele elementen, weinig notities. Ook dat is inderdaad een van de vele vormen van visuele notities (meer bepaald 'sketchnoting'). Visueel notuleren staat ook wel bekend als:

• Visueel noteren
• Graphic recording
• Live tekenen
• Visual notetaking
   

De meeste benaderingen van visuele notities combineren echter geschreven en visuele elementen om informatie op een gestructureerde, aantrekkelijke en gemakkelijk te verwerken manier weer te geven. De informatie wordt doorgaans op een coherente, logische manier gestructureerd, bijvoorbeeld in een grafiek of diagram. 

Een van de grote voordelen van een visueel notitiesysteem, is de flexibiliteit. Er is geen juist of fout, dus wees gerust wat creatiever en ga op zoek naar de verhouding tussen tekst en visuele elementen die voor jou het beste werkt!

Pro tip: Gebruik Lucidspark voor je online notities

De voordelen van visueel notuleren

Van iets dat goed werkt, blijf je maar beter af. Misschien denk je ook zo over visuele notities. Waarom zouden studenten immers hun traditionele notities overboord moeten gooien als die methode al zo lang heeft gewerkt? 

Wel, precies omdat die traditionele notities gewoonweg niet werken. Tenminste, niet zoals ze zou moeten. En al helemaal niet voor elke leerling. Hier volgen drie voordelen van visueel noteren:

1. Aandacht en inspanning: hoe je het ook draait of keert, informatie neerpennen is nu eenmaal saai. Een uur lang notities nemen doet zowat elke studenten knikkebollen. De meeste visuele notitietechnieken prikkelen daarentegen de betrokkenheid van de leerlingen. 

Om informatie op een visuele manier weer te geven, kunnen studenten die informatie niet zomaar neerpennen. Ze moeten de info eerst verwerken, verbanden leggen en beslissen waar en hoe ze de gegevens zullen weergeven. Dat vereist veel meer aandacht en inspanningen van elke student. 

2. Structuur: niets is zo frustrerend als te moeten zoeken naar specifieke info tussen talloze pagina's. En wanneer elke pagina vol staat met tekst, kan die zoektocht wel even duren. 

Met visuele notities is de informatie die je hebt vastgelegd gemakkelijker te verwerken. Soortgelijke ideeën worden doorgaans gegroepeerd, waardoor je gemakkelijker specifieke informatie terugvindt en je notities in het algemeen vlotter kunt doornemen. 

3. Memorisering: Weet je nog wat we eerder hebben gezegd? Al te vaak wordt informatie meteen na het neerpennen direct weer vergeten. Visuele notities maken, vergt echter meer inspanning van de studenten, waardoor ze de informatie ook beter onthouden. De processen die worden aangesproken om verbanden te leggen en kritisch na te denken over leerstof, worden al meteen in gang gezet tijdens het maken van notities. 

Tips voor visueel notuleren

Hoe zien visuele notities er nu uit in de praktijk? En hoe kunnen studenten en leerkrachten het meeste halen uit hun visueel verslag?

Intussen heb je ongetwijfeld al iets door: visuele notities kan je zowel op papier als op de computer, tablet of een ander apparaat maken. Beide methoden zijn doeltreffend, al bieden elektronische apparaten wel meer mogelijkheden, zeker in onze huidige wereld vol mobiele, asynchrone en hybride leeromgevingen.  

Houd bij het maken van visuele notities de volgende tips in het achterhoofd:

Voeg afbeeldingen toe: voeg zeker afbeeldingen toe aan je notities als je die op een elektronisch apparaat maakt — met Lucidspark of een gelijkaardige toepassing. Zowat elk visueel element kan je notities naar een hoger niveau tillen, van grafieken en tabellen tot foto's van spilfiguren. Je hersenen verwerken afbeeldingen immers op een andere manier dan tekst, waardoor je met visuele elementen andere delen van je hersenen prikkelt tijdens het leerproces.

Gebruik connectors: bij geschreven notities zijn verbindingen en verbanden tussen ideeën niet altijd duidelijk. Visuele notities hebben daar een eenvoudige oplossing voor: gebruik connectors! Het kan gaan om eenvoudige lijnen tussen verwante ideeën en termen, maar je kan ook gerust complexe systemen introduceren. 

Hoe meer verschillende soorten verbindingen je gebruikt, hoe meer soorten verbanden je kan weergeven in je notities. Denk bijvoorbeeld aan stippellijnen, pijltjes en zelfs connectors in verschillende kleuren.

Breng variatie in je tekstopmaak: zelfs in traditionele, handgeschreven notities gebruiken studenten vaak verschillende lettergroottes, kleuren en stijlen om titels, ondertitels en structuur weer te geven. Die praktijk hoef je heus niet overboord te gooien als je overstapt op visueel noteren. 

Maak jij je visuele notities op een elektronisch apparaat? Dan zijn de mogelijkheden voor tekstopmaak vrijwel eindeloos. Gebruik die tekstopmaak om structuur aan te brengen in je visuele notities en zo je leerstof gemakkelijker te verwerken. 

Kleur: geef je visuele notities een kleurcode mee, net als bij traditionele notities. Herinner jij je dat jongetje of meisje uit je klas nog die wel tien verschillende kleuren gebruikte om notities te nemen? Wel, dat is precies hoe het moet! Bij visuele notities kan je zelfs nog veel meer kleuren verwerken. Tekstvakken, sticky notes of connectors ... noem maar op. Je kan zowat alles een kleurcode geven om je notities efficiënter te maken. 

Technieken voor visueel noteren

Beschouw elke techniek voor het maken van visuele notities als een stuk gereedschap in je gereedschapskist — hoe meer technieken je onder de knie krijgt, hoe beter je notities zullen worden. Voor elke leerstof is er wel een ideale techniek om die gestructureerd en eenvoudig weer te geven. 

Vier van de meestgebruikte technieken voor het maken van visuele notities zijn: 

1. Venndiagrammen 

Heb je ooit al ideeën met elkaar moeten vergelijken of tegen elkaar moeten afwegen? Dan is de kans groot dat je daarvoor een venndiagram hebt gebruikt. Was dat niet het geval? Dan had je dat beter wel gedaan. Met venndiagrammen kan je de verschillen en gelijkenissen tussen twee zaken eenvoudig weergeven — het kan gaan om ideeën, thema's, personen enzovoort.

Elk overkoepelend idee wordt in een venndiagram weergegeven met een cirkel. Deze cirkels overlappen elkaar, en eventuele gemeenschappelijke kenmerken worden in het overlappende gebied genoteerd. Zie je het niet meteen voor je? Ga dan gewoon meteen aan de slag met een venndiagramsjabloon.

2. Mindmaps 

Mindmaps worden wel vaker gebruikt tijdens een brainstormsessie, maar ze kunnen je ook helpen om de informatie in je notities te structureren. In een mindmap wordt de kerngedachte in het midden geplaatst, van waaruit verbindingen vertrekken naar elk van de onderliggende ideeën. Die kunnen op hun beurt verder vertakken in nog kleinere ideeën enzovoort.

Begin met een cirkel (of een andere vorm) in het midden, en noteer er je kerngedachte in. Wanneer je subcategorieën toevoegt, teken je meerdere vormen en verbind je die met vertakkingen vanuit je kerngedachte. Je kan ook een vliegende start nemen en meteen aan het noteren slaan met ons mindmapsjabloon.

3. Conceptmaps

Conceptmaps hebben veel weg van mindmaps. De informatie in mindmaps en conceptmaps wordt volgens dezelfde principes gestructureerd: een kerngedachte in het midden, met onderliggende ideeën die daaruit vertakken. Het voornaamste verschil tussen beide zit 'm in de connectors.

Terwijl de ideeën in een mindmap met elkaar verbonden zijn met eenvoudige lijnen, maak je in een conceptmap gebruik van pijlen en labels om de verbanden tussen elk idee weer te geven. Je kan zelfs je tekstvakken een kleurcode geven—net als in dit conceptmapsjabloon—om je conceptmap meer duidelijkheid en structuur te geven.

4. Stroomdiagrammen

Wil je een proces weergeven in je notities? Dan is een stroomdiagram de ideale keuze. Stroomdiagrammen maken gebruik van uiteenlopende vormen en pijlen om elke stap en beslissing in een proces weer te geven. Je eerstvolgende beslissing is alvast heel eenvoudig: ontwerp jij je eerste stroomdiagram volledig zelf of gebruik je een stroomdiagramsjabloon? 

Misschien wordt dit wel wat veel om te verwerken, maar maak je geen zorgen. Je hoeft heus niet meteen aan de slag met elk van deze visuele notitietechnieken. Eenmaal je er één van onder de knie hebt, kan je je gereedschapskist aanvullen met een nieuwe techniek.